[ Pobierz całość w formacie PDF ]

spokojnego a pomiernego żywota swojego użyć nie bądz
że też jako pień przy drodze nikomu
niepożyteczny; staraj się też wżdy, abyś i prawo swe, w którym siedzisz, i prawo boże, któreś
powinien, wżdy też po kęsu rozumiał, abyś też między ludz
mi nie siedział jako głucha opona na ścianie,
abyś się też i do tego, i do owego poczciwie przemawiać umiał, i przyjaciel aby też z ciebie pociechę i
poczciwość czasem miał. Bo małoć by było po nas i Bogu, i ludziom, jeślibychmy tylko tak, jako
głuchowie, chodzili.
Bo aczy przyrodzenie już takie nosić musimy, jako nam czas przyniósł, a jakie Pan Bóg raczył dać, ale
widząc, jeśliże jest tępe, więc mu dodawać ostróg ćwiczeniem a baczeniem, wywiedując się między
ludz
mi, co na czym zależy, a czego potrzeba wiedzieć poczciwemu stanowi twojemu. Bo i z
rzebiec
rychlej się obraca, kiedy mu ostróg dodadzą, i nóż ostrzejszy, kiedy go ogniwkiem albo musadkiem
pociągną. Także i człowiecze przyrodzenie, być było natępsze, niechżeć się jedno ćwiczeniem pociągnie,
ujrzysz, żeć się i na prawą stronę obracać będzie.
37. CZYTA
POCZCIWEMU, KTO UMIE, JEST RZECZ BARZO POTRZEBNA
Czytać rozkosz A tak jeśli umiesz czytać, azaż to nie rozkosz też, sobie czas upatrzywszy, nad
książkami posiedzieć, prawa i powinności się swej dowiedzieć, więc się namówić z onymi filozofy, z
onymi mądrymi, przeważnymi a rycerskimi ludz
mi? Nie trzebać będzie wielkiego nakładu, zbiegasz
wszytek świat lekkim kosztem, tuż na miejscu siedząc, tak jakobyś tam wszędzie oczywiście był a
jakobyś wszytko widział, acz nie tak wżdy dobrze, ale wżdy lepiej, niżli nic; quia non cuilibet licet adire
Corintum, to jest: nie każdemu w drogę do Koryntu, bo tam trudne przejazdy, więc się o nim na
miejscu dowiedzieć, a wiarą mocno ostatka dołożyć, tedyć wszytko za jedno stanie, jako byś tam był.
Nuż zasię azaż to nie rozkosz wiedzieć przyrodzenie każdego z
wirzątka, każdego ptaszka, każdego
drzewka, każdego ziołka? Z czego się może i gospodarstwa wiele nauczyć, i w przygodzie wżdy sobie
czasem pomóc, i między ludzi przyszedszy, nie siedzieć jako darmobit, gdzie się wżdy będzie umiał i ku
temu, i ku owemu przymówić.
Nie bawże się też zasię leda czym, bo mało tobie po Owidyjuszu, po Horacyjuszu, bo na cię trudny i
fabułami zabawiony. Ale sobie to czytaj, co by cię nadobnych cnót a poczciwego żywota uczyło, bo cię
to może piękniej ozdobić, niżli fabuły niepotrzebne, biorąc piękne przykłady z onych zacnych ludzi,
przodków pirwszych, z poczciwych spraw ich, jako nadobnie w onych pięknych pomiarach, onych
rozważnych sprawach a ozdobnych poczciwościach żywoty swe stanowili i w nich się zachowywali.
38. KONIA, ZBROJE I INYCH RZECZY POCZCIWEMU SPRÓBOWA
JEST RZECZ POTRZEBNA
Przejażdżka poczciwa Nuż gdy się też trefi czas po temu i pogoda, azaż też to nie jest rzecz potrzebna
człowiekowi poczciwemu na konika wsięść, zbroiczki sobie przypatrzyć, słudze też na drugiego kazać
wsięść, albo jeśliby się przytrefił dobry towarzysz jaki, więc tu sobie pomiernie pobiegać, spytać go,
jeśli się też umie obrócić, albo z razu wyskoczyć, albo się zastanowić, gdy tego potrzeba, albo jeśli mu
się takie wędzidłko podoba, jeśli w nim łbem nie strząsa, albo jeśli nie nabożny, jeśli w niebo nie
patrzy, łeb wzgórę podniósszy? Więc też nie wadzi, jeśli po temu zdrowie, i drzeweczko wziąć,
nadobnie sobie z nim poigrać, albo też do pierścionka, albo do czapeczki pomierzyć, bo stąd i krotofila,
i ćwiczenie uróść ci może. I potym, kiedy między ludzi uczciwe się trefisz, już będziesz wszędy
wdzięczniejszy, gdy to będziesz ukazać umiał, czego drugi nie umie. Ale gnuśność nasza a tępość
wszytko to nam snadnie odejmie. Bo będzie drugi wolał gdzie w cieniu pod dębem leżeć, albo w kofel
naględać, niżliby się tym, co jest jemu potrzebnego albo pożytecznego, parać miał. I dąb ci nie
zamieszka, i kofel nie zając: wierz mi, iż cię doczeka, aż z przejażdżki przyjedziesz. Niećwiczonemu
wszystko trudno Bo przydą trwogi albo potrzeby jakie, jakoż świat bez tego być nie może, już siła
będziesz miał przed onym chwastem, co ni koniczka osięść, ni drzeweczka w rękę wziąć, ni zbroiczki na
się włożyć nie umie, a czasem z przestrachu zadni plach na przodku sobie zawiesi, a mnima, iż tak
barzo dobrze. Nuż i hetman, i każdy dzielny człowiek już cię będzie na lepszej baczności miał, wiedząc
to wżdy na cię, iż to umiesz, czego drugi nie umie. Już cię z przedniejszymi ludz
mi będzie posyłał, już [ Pobierz całość w formacie PDF ]