[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ondo da bruo, konsistanta el homaj vooj, tuis iajn orelojn.
La antaambro estis abunde lumita, malanta la pordo kon-
dukanta en la salonon bruis, babilis, ridis dekkelke, eble e
kelkdek homaj vooj.
Kion vi deziras, sinjorino? demandis la servistino.
Mi havas aferon al sinjorino Rudzinska.
Ho! tiam eble venu morga. Hodia miaj gesinjoroj ha-
255
MARTA
eLIBRO
vas sian semajnan vesperkunvenon; la gastoj us kolektiis,
mia sinjorino ne povas eliri el la salono &
Marta eliris returne sur la tuparon. La servistino fermis
post i la pordon. Malanta i tiu pordo lois efektive bona,
sincere favorkora virino: sed ia kompatema mano ne povis
en i tiu momento malfermii por Marta. Kaj tio estis afero
tute natura. Kompatemaj manoj enerale enhavas en si krue-
lan elementon de necerteco. ar la plej bona homo ne povas
iun momenton de sia vivo dedii al bonaj faroj. Ne sole la
neprokrasteblaj okupoj kaj la personaj zorgoj, sed e la per si
mem senkulpaj, iafoje e devigaj sociaj amuzioj direktas la
kompateman manon al aliaj celoj kaj faroj, nepermesante, ke
i en tiu momento estu apogo por homa mizero.
Marta nun iris, a pli vere kuris en direkto al la strato Kra-
kowskie Przedmiescie. Kredeble i pensis pri la bonfarema li-
bristo. Sed apena i haltis anta la pordo de la librejo kaj
ekrigardis tra la vitron, i retirigis sur la trotuaron. xi vidis en
la librejo kelkan nombron da personoj, kelke da elegante ve-
stitaj sinjorinoj kaj du gajvizaajn sinjorojn, kiuj elektadis li-
brojn por aeti.
Estis inter la sepa kaj oka horo vespere, sekve la tempo,
kiam granda urbo ekstere kaj interne bolas per plej kaptur-
na movado, brilas per plej riaj vestoj, preska is senfineco
multobligas en si la aperojn de civilizacio, kiuj ekregas en la
internoj de la domoj kaj sur la strataj vojoj, sur grandajn spa-
cojn veras abundan lumon, muzikon, amasojn, bruon. La
vivo vespera estas duono de la vivo, eble la pli granda duo-
no por la loantaro de urbo, sur kies ielo dum multe da se-
majnoj la suno lumas iutage apena kelke da horoj.
La strato Krakowskie Przedmiescie estis plena de movado,
256
MARTA
eLIBRO
bolis per vivo kaj rapidado, kiun favoris la vetero de tiu ves-
pero. Malgrandpeca martmonata neo falis sur la ankora
frostitan teron kaj purigis la ielon de la blanketaj nuboj. Nun
la iela plafono etendita super la urbo estis alte profunda;
malluma, stelplena.
Senesa bruo de radoj simile al senfina tondro kuris la la
mezo de la lara strato. Sur la trotuaroj ondis miloj da homaj
kapoj. Estis tie tiel lume, preska kiel dum la tago, ar krom
la tre densaj gasaj lanternoj multaj magazenaj fenestroj veris
sur vastan spacon torentojn da lumo.
Sur la trotuaroj de la efaj stratoj de Varsovio neniam es-
tas tiel multe da homoj, kiel uste en tiu tempo. ar i estas
la tempo kiel de la laboruloj, tiel anka de la mallaboruloj. La
laboruloj rapidasal ripozo a al distrio, la mallaboruloj amas
tiujn por ili tre konformajn elementojn: parolbruon, al kiuj ili
sensence elmetas siajn orelojn, diversecon de vidaoj, kiujn ili
rigardas kun malfermitaj buoj, brilan lumon, kiu karesas ili-
ajn okulojn, kaj eble anka la mistera duonlumo de la vespe-
ro ilin allogas. En tiu kuranta, rapidanta, babilbruanta ama-
so trovias sendube multe da kompatemaj animoj, sed tiuj
animoj estas nun okupataj de io alia ol de kompatado. Ilin
kaptis la turnovento de la mondo, la finiado de la tago igis
ilin rapidi; amuzoj, personaj aferoj, sentoj en tiu tempo de la
tago vigligis la imagon, okupis la pensojn, donis celon al la
rapidaj paoj. Krom tio e arta lumo malpli klare ol e la taga
lumo montrias la sulkoj sur la vizao de suferanto, en sen-
vivaj pupiloj ludas la radioj de la lampoj, imitante brilon de
sano kaj vivo, la strata bruo faras neadeblaj la voojn de
elturmentitaj brustoj. Kaj la kompatemaj animoj kaj manoj
haltas plej precipe kaj plej longe tie, kie la skeleto de mizero
257
MARTA
eLIBRO
plej late sonas per siaj nudaj ostoj, plej terure rigardas per
siaj kadavraj okuloj.
Jam kvaronhoron Marta estis sur la strato Krakowskie
Przedmiescie. Kvaronhoron, jaron, jarcenton, de la komenco
de la tempoj!
xi nun jam ne kuris, sed iris malrapide, rigida, muta, kun
senmova vizao kaj kun okuloj, kies vitreca rigardo vagadis
sur la vizaoj de la pasantoj.
La flamaj flugiloj, kiujn i anta unu horo havis e la bra-
koj, defalis, i sentis sin denove morte laca. xi tamen iris; en
la strioj da lumo, en la mallumo, anta i, super i, apud i,
inter la steloj de la ielo kaj inter la homaj vizaoj sur la tero
flugpendis kaj kun silenta plendo in rigardis la vizao de ia
infano. xi iris; ar kiam i vidis la homojn, en ia kapo nun la
unuan fojon vekiis penso akuzanta. Plenda sento kontra la
homoj ekbrulis en ia brusto per iuj larmoj, kiuj antae ko-
aguliis, sed nun iom post iom aliformiis en brogantan bo-
laon. La unuan fojon i nun opiniis, ke la homoj estas kulpaj
pri ia senlima mizero, ke ili devas porti la aron de ia vivo
kaj de la vivo de ia infano. En i tiu momento en i plene
estingiis la sento de persona respondeco. xi sentis sin mal-
forta kiel infano, laca kaj kaduka kiel estao agonianta.
Tiuj fortaj, i pensis, tiuj kapablaj, tiuj feliaj divi-
du tion, kion la mondo al ili donas, kun mi, al kiu la mondo
nenion volis doni.
Kaj tamen i ankora e unu fojon ne etendis la manon.
iufoje, kiam i renkontigis kun ia facila, gracia, eleganta vi-
rina figuro, i elprenis la manon el la faldoj de sia maleleganta
tuko, sed ne etendis in, malfermis la buon, sed nenion el-
parolis. xia senfortiinta voo timis la stratan bruon, en kiu
258
MARTA
eLIBRO
i devus droni neadita, la manon frapadis ia nevidata forto
kaj puadis in malsupren. u tio estis ankora potenco de la
honto?
Kaj tamen i tie emegadis, la kompatinda malsana infa-
no de la malria virino, etiadis sur sia malmola litao, kaj per
buo sekigita de varmego, per brusto rakiginta kaj mortanta
i vokadis la patron!
Du sinjorinoj en veluraj supervestoj, apogante sin recipro-
ke unu al la alia, iris rapide kaj interparolis gaje. Unu el ili
estis juna kaj bela kiel anelo.
Marta stariis anta ili.
Sinjorino! i ekkrietis, sinjorino!
xia voo estis mallata, sed ne timema. xi ne kapablis al-
agordi in, eble i e ne provis alagordi in al la tonoj de al-
mozpetado. Tial la irantaj sinjorinoj ne komprenis la signifon
de ia ekkrio. En rapideco ili preterpasis in je kelke da paoj,
sed poste ili haltis, kaj unu el ili, returnante la kapon, deman-
dis: kio estas, sinjorino? u ni ion perdis?
Nenia respondo sekvis, ar Marta direktiis al la kontraa
flanko kaj iris pluen tiel rapide, kvaza i volus forkuri de tiuj
virinoj kaj anka de tiu loko, sur kiu i vokis ilin.
xi malrapidigis siajn paojn, sur iaj flaviintaj, velkintaj,
kaviintaj vangoj aperis ruaj makuloj. Tio estis sekvosignoj
de varmego, kiu bruligis ian bruston. En la pupiloj fulmeta-
dis akraj briloj. Tio estis rebrilo de tiu fajro de malesperaj
pensoj, kiu atakis ian kapon.
xi malrapidigis siajn paojn, i haltis denove. Sur la trotu-
aro iris viro iom klinita sub la pezo de bonhaveca pelto, kiu
certe estis superflua por li. Marta direktis penetrantan rigar-
259
MARTA
eLIBRO
don en la vizaon de la pasanto. i estis bonkora, milda, or-
namita de densaj neoblankaj lipharoj.
xi elprenis denove la manon el la faldoj de sia tuko kaj, ne
etendante in, i eldiris pli late ol antae: Sinjoro! sinjoro!
La viro estis jam preterironta, li tamen subite haltis, ekri-
gardis la virinan vizaon, lumitan de brilo de lampo el vasta
fenestro, kaj komprenis, kion i volas. Li enovis la manon en
la poon de la surtuto, elprenis el i malgrandan monujon,
videble seris ion inter la malgrandaj moneroj, trovis kion li
seris, enpremis en la manon de la virino malgrandan mone-
ron kaj foriris. Marta ekrigardis la ricevitan donon kaj ekridis
obtuze. xi elpetegis kvin spesdekojn.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]