[ Pobierz całość w formacie PDF ]

modlono się za duszę wypędzonego władcy. Nie może ulegać wątpliwości, że nie
uważano go tam za  zabójcę" biskupa Stanisława, a przeciwnie  widziano w nim
człowieka wielce zasłużonego dla Kościoła polskiego. Szczególny, wymowny w tym
względzie jest fakt odprawiania modłów za duszę Bolesława w katedrze krakowskiej, na
miejscu jego rzekomej zbrodni! Z
mierć wygnanego króla, zamykająca nieodwołalnie
drogi jego ewentualnego powrotu do ojczyzny, kończy trzeci i ostatni akt dramatu.
Całkowite ciemności spowijają pierwsze lata po upadku Bolesława. W bliżej nie znanym
momencie rządy objął Władysław Herman jako jedyny członek dynastii przebywający w
kraju. Na siedzibę władzy i dworu książę-
cego obrał sobie Płock, w którym i do tego czasu stale przebywał. ~ Przeniesienie
centrum zarządu państwem na Mazowsze może tłumaczyć się zagrożeniem ziemi
krakowskiej przez Czechów, którzy od jej opanowania zostali zapewne powstrzymani
przez króla węgierskiego. Pretensje czeskie znalazły swój wyraz w koronowaniu się
Wratysława II czeskiego w 1085 r. za zgodą Henryka IV na króla Czech i Polski. Fakt
ten nie pociągnął za sobą zgubnych dla państwa polskiego skutków, mie,-dzy innymi
terytorialnych, w czym częściowo można widzieć polityczną rolę małżeństwa Hermana z
księżniczką czeską Judytą, a częściowo wpływ dworu węgierskiego, który czuwał nad
polskimi sprawami. U boku króla węgierskiego wciąż bowiem przebywał jedyny syn
Bolesława II  Mieszko, niewątpliwy kandydat do tronu polskiego. Na dworze
słabowitego Władysława Hermana faktyczne rządy przejął wojewoda Sieciech, który
całkowicie podporządkował sobie księcia; on też decydował o sprawach polityki
zagranicznej państwa. Następstwa zegnania Bolesława II najbardziej dotkli-, wie dały
się odczuć w międzynarodowej sytuacji państwa polskiego. Jjdynie _z Rusią Kijowską
^utrzymań e zostały zapewne dobre stosunki, na co wskazywałby fakt, iż w 1088 r.
sprowadzony do kraju Mieszko Bolesławowie ożeniony został przez Hermana z
księżniczką ruską. Przyjacielskie i najbliższe kontakty z Węgrami doznały w wyniku
katastrofy Szczodrego prawdzi-" wego załamania, które trwało  jak można sądzić 
do 1086 r., kiedy to w rezultacie porozumienia obu dworów, węgierskiego i polskiego,
doszło do powrotu do kraju syna wygnańca i jego matki. Największe zmiany nastąpiły w
stosunkach z Czechami i cesarstwem. W bliżej nie znanym czasie Władysław Herman
zdołał w jakiś sposób zaspokoić zadawnione pretensje czeskie (być* może powrócił do
płacenia czynszu ze Z
ląska), a zawar-
8  Bolesław Z
miały
198
te porozumienie umocniło małżeństwo polskiego księcia z córką Wratysława II 
Judytą. Porozumienie to oznaczało głęboki przełom w dotychczasowych kierunkach
politycznych Polski, ponieważ zbliżenie do Czech, przy jednoczesnym zerwaniu z
Węgrami, prowadziło do zasadniczej zmiany w relacjach polsko -cesarskich, jako że
Wratysław II nadal pozostawał w obozie Henryka IV jako jego wierny sojusznik. Król
czeski pośredniczył zapewne nawiązanie bezpośrednich kontaktów między dworem
cesarskim i Hermanem, który w ówczesnej sytuacji nie mógł sobie pozwolić na
zachowanie wrogiej Henrykowi linii politycznej Bolesława II. Dla_cesarza wydarzenia w
Polsce były prawdziwym dobrodziejstwem losu, który na wschodniej granicy zlikwidował
i groz
nego przeciwnika i Henryk nie omieszkał skorzystać z nadarzającej się okazji
zmiany układu stosunków. Szczegółowych postanowień porozumienia nie znamy, ale
sądząc z póz
niejszego stanu rzeczy doszło wówczas /^do poważnych jednostronnych
cesji polskiego księcia, ( który, za cenę uznania przez cesarstwo swojej władzy, V
rezygnował z korony królewskiej. Uznanie się przy tej okazji za wasala Henryka IV,
aczkolwiek nie poświadczone bezpośrednio z
ródłami, wydaje się prawdopodobne i
można sądzić, że cesarz dążył do tego.
Układy polsko-niemieckie w latach następnych doznały dalszego umocnienia. Kiedy w
końcu 1085 r. zmarła żona Hermana  Judyta, książę zawarł wkrótce (w 1088 lub 1089
r.) nowy związek małżeński, tym razem z siostrą Henryka IV -- również Judytą (salicką).
Zbliżenie do cesarstwa musiało doprowadzić do zerwania kontaktów Polski z papieżem
Grzegorzem VII, którego położenie w walce z cesarzem stale się pogarszało. W latach
osiemdziesiątych można odnotować wiele faktów świadczących o nawiązaniu przez
dwór polski i Kościół kontaktów z niemieckimi ośrodkami kościel-
199
nymi, co także trzeba interpretować jako rezultat zerwania z kurią i ułożenia stosunków
z niemieckim sąsiadem na nowej płaszczyz
nie. [ Pobierz całość w formacie PDF ]